Schenken en erven in internationale context

Fiscale wegwijzer
voor wereldburgers

Internationale huwelijken, kinderen die in het buitenland studeren en er hun toekomst uitbouwen, een tweede verblijf in Frankrijk of Italië … Onze horizon is de voorbije decennia ontzettend verruimd. Maar terwijl onze plannen grenzeloos zijn, kent het erf- en schenkingsrecht wel zijn grenzen. Beiden vallen zowel op burgerrechtelijk als op fiscaal vlak onder de wetgevende bevoegdheid van elke staat.

Zonder gedegen successieplanning dreigt uw opgebouwd vermogen vernesteld te raken in een internationaal kluwen. Door de toepassing van verschillende nationale wetgevingen riskeert u dubbele (of zelfs meervoudige) belasting te betalen.

  • Gilles de Foy is gespecialiseerd in vermogens- en successieplanning (zowel burgerrechtelijke als fiscale aspecten).

    Gilles de Foy is stichtend vennoot van het advocatenkantoor Bazacle & Solon, gespecialiseerd in vermogensbeheer en vermogensplanning (burgerlijke en fiscale aspecten). Hij behaalde een master in de rechten aan de Université catholique de Louvain (2009), een diploma fiscale wetenschappen aan de Ecole supérieure des sciences fiscales (ESSF/ICHEC) (2011) en het internationale gespecialiseerde staatsdiploma Europees fiscaal recht (ESSF/ICHEC – Université de Bourgogne (Frankrijk) (2015)).

    Sinds 2012 is hij ingeschreven bij de Brusselse balie.

    Hij is docent aan de UCL-Mons (Louvain School of Management) waar hij de cursus registratie- en successierecht geeft in de masteropleiding beheerswetenschappen. Hij geeft ook les aan de UCL-Mons (CeFIAD) in het kader van het universitair certificaat vermogensplanning waar hij een cursus fiscaliteit met betrekking tot schenking en erfenis geeft. Hij is ook opleider aan het ICHEC-Entreprises in het kader van het certificaat vermogensplanning en is lesgever fiscaal vastgoedrecht bij EFP Brussel.

    Hij is gespecialiseerd in de organisatie en de (inter)nationale optimalisatie van vermogen zowel inzake de burgerlijke als de fiscale aspecten (personenbelastingen, successierechten, registratierechten …) en staat zijn cliënten bij voor de fiscale geschillen en vermogensgeschillen die hem worden toegewezen.

    Gilles de Foy publiceert regelmatig bijdragen over zijn favoriete thema’s. Hij werkt mee aan het maandblad “Recueil Général de l’Enregistrement et du Notariat” en is lid van het redactiecomité van de “Nieuwsbrief Registratierechten”, van het “Jaarboek Registratierechten” van Werdefroy, van de tweewekelijkse “Nieuwsbrief Successierechten” en van het “Jaarboek Successierechten” van Mayeur.

    Hij geeft ook regelmatig lezingen over die thema’s. Als expert op dit gebied heeft Deutsche Bank Gilles de Foy uitgenodigd om aan dit onderwerp mee te werken.

    Gilles de Foy schreef over ‘schenken en erven in internationale context’ een uitgebreide analyse.Raadpleeg dit artikel.

Welke internationale aspecten rond erfrecht zijn van toepassing op mijn situatie? Start simulatie (slechts 3 klikken).

1. De erflater heeft zijn fiscale woonplaats in …

België
Buitenland
1. erflater
2. erfgenaam
3. activa

Voorbeeld uit de praktijk

Dit zijn Benoît & Beatrice.

Benoît heeft de Franse nationaliteit en is gehuwd, volgens een stelsel van scheiding van goederen met Beatrice. Het echtpaar heeft 3 kinderen. Benoît heeft in zijn testament gekozen om het Franse burgerlijk recht op zijn nalatenschap toe te passen.

Benoît overlijdt onverwacht in Brussel waar hij al meer dan 10 jaar met zijn gezin woont. Zijn nalatenschap wordt geregeld in België, maar het is het Franse Burgerlijk Wetboek - niet de Belgische wet - dat zijn nalatenschap ‘aanstuurt’.

In tegenstelling tot de Belgische wet die het vruchtgebruik van de nalatenschap aan de langstlevende echtgenoot toekent, geeft het Franse burgerlijk wetboek Beatrice de keuze om ofwel het hele vermogen van Benoît in vruchtgebruik te krijgen, ofwel een kwart in volle eigendom.

Op fiscaal vlak is het echter het successierecht in het Brussels Gewest dat bepaalt hoe de nalatenschap belast wordt, uiteraard rekening houdend met de gemaakte burgerrechtelijke keuze van Benoît. Door de regionalisering van de successierechten in België zal de fiscale wetgeving gelden van het gewest waar de overledene het langst woonde gedurende de 5 jaar voorafgaand aan zijn overlijden.

Lees meer

2 ×
erfbelasting betalen?

In België én in het buitenland?

Twee voor de prijs van één: dat is altijd mooi meegenomen in de winkel. Maar bij de fiscus is het soms één voor de prijs van twee.

De successierechten zijn een gewestelijke belasting in België, maar gelukkig kan er in een zuiver Belgische context geen sprake zijn van dubbele belastingheffing, ook al heeft u banden met verschillende gewesten van het land.

In een internationale context is het wel mogelijk dat verschillende landen tegelijk hun fiscale regels toepassen op een nalatenschap. Dat kan leiden tot een dubbele of zelfs meervoudige erfbelasting.

We maken een onderscheid tussen onroerende goederen (vastgoed) en roerende goederen (spaar- en effectenrekeningen, levensverzekering, voertuigen, inboedel …).

  • Fiscale woonplaats in België

    Als uw fiscale woonplaats in België ligt en u bezit onroerend goed in het buitenland, moeten uw erfgenamen in principe successierechten betalen in België en in het buitenland. De 3 Belgische gewesten hebben echter een eenzijdige bepaling om dubbele belasting in het buitenland te voorkomen (van toepassing op alle landen in de wereld) zodat de buitenlandse belasting ‘geneutraliseerd’ wordt bij de berekening van de successierechten in België. Met Frankrijk heeft België zelfs een overeenkomst ter vermijding van dubbele belasting inzake successierechten gesloten.

    Erfbelasting in het buitenland

    Heeft u successierechten betaald op onroerende goederen in het buitenland? Onder strikte voorwaarden kunnen deze successierechten worden afgetrokken van de successierechten die in België verschuldigd zijn op hetzelfde onroerend goed en zo de totale belastingdruk 'neutraliseren'. Let op: als de in het buitenland betaalde successierechten hoger zijn dan de in België verschuldigde successierechten, kunt u voor het surplus in België niet van een belastingaftrek genieten.

  • Fiscale woonplaats in België

    Heeft u uw fiscale woonplaats in België, dan zullen uw erfgenamen in België belast worden op de roerende goederen die ze erven, ook al bevinden deze zich in het buitenland . Een dubbele belastingheffing is dus mogelijk wanneer een land besluit om tegelijkertijd belasting te heffen op basis van dit aanknopingspunt.

    Erfbelasting in het buitenland

    Het is daarom raadzaam om, alvorens in het buitenland te investeren, na te gaan welke successieregels in het andere land van toepassing zijn om dubbele belastingheffing op roerende goederen te beperken of te voorkomen. Een dubbele belastingheffing zal alleen met Frankrijk worden vermeden op grond van het verdrag dat België met Frankrijk heeft afgesloten. In bepaalde landen - zoals Luxemburg, Zwitserland ... - zal er geen belasting worden geheven op roerende goederen die zich op hun grondgebied bevinden. In andere landen, zoals Spanje, worden deze activa volledig belast, wat leidt tot dubbele belastingheffing.

    Momenteel buigt het Grondwettelijk Hof zich over een prejudiciële vraag van het Hof van Beroep in Antwerpen (in Belgisch-Spaans verband). Dit handelt over de vraag of het niet discriminerend is dat het Belgische fiscale recht de eenzijdige ontwijking van internationale dubbele belastingheffing toestaat op in het buitenland gelegen onroerende goederen, en niet op roerende goederen in het buitenland. Wordt vervolgd ...

Dubbele belastingen op basis van gewest?

Lees meer

Heeft u bijvoorbeeld uw hoofdverblijfplaats in het Vlaams Gewest - waar u al 5 jaar woont - en een tweede verblijf in het Waals Gewest? In dat geval zijn de Vlaamse fiscale bepalingen van toepassing op al uw vermogen bij uw overlijden. Binnen België kan er geen sprake zijn van dubbele belastingheffing (Waals en Vlaams), of het nu gaat om erfenissen of schenkingen, dankzij een bijzondere wet uit 1989.

Voorbeeld uit de praktijk

Juan

Juan woont al 10 jaar in Antwerpen, maar heeft nog steeds een bankrekening in Spanje en een levensverzekeringscontract dat hij in dat land afsloot. Als Juan overlijdt, zal het Vlaams Gewest voor België bevoegd zijn om successierechten op te leggen. Tegelijk zal volgens de Spaanse wet ook Spanje bevoegd zijn om successierechten te heffen op de goederen op Spaans grondgebied die toebehoorden aan Juan, zelfs als zijn erfgenamen geen Spanjaarden zijn of in Spanje wonen. Hierdoor zullen Juans bankrekening en verzekeringscontract bij zijn overlijden aan een internationale dubbele belasting onderworpen worden. Als Juan geen stappen onderneemt om zijn nalatenschap op tijd te plannen, is een dubbele successiebelasting onvermijdelijk.

“
Kan een schenking aanleiding geven tot dubbele belastingheffing?

De overdracht van buitenlands vastgoed:hoe plan ik dat best?

Hard werken, verstandige keuzes maken en weloverwogen risico’s nemen. Wellicht heeft u op die manier al heel wat in het leven bereikt. Ook de fiscus wil echter graag een deel van de koek. Hoe kunt u dat slim aanpakken?

Techniek 1Via een schenking

Heeft u uw fiscale woonplaats in België? Dan is het een optie om uw buitenlands vastgoed te schenken.

  • • Bij een schenking wordt dit eigendom ‘geschrapt’ uit uw toekomstige nalatenschap.
  • • Deze schenking heeft geen progressief effect op de successierechten zolang het overlijden plaatsvindt na de ondertekening van de schenkingsakte en op voorwaarde dat rekening wordt gehouden met het progressieve karakter van de belasting op onroerende schenkingen tussen dezelfde partijen binnen een termijn van 3 jaar (van toepassing in Vlaams Gewest).
  • • Schenkingen in het buitenland zijn uitsluitend onderworpen aan de schenkingsrechten in het land (of zelfs volgens de jurisdictie: regio, gemeenschap, kanton) waar het onroerend goed zich bevindt.
  • • U betaalt geen schenkbelasting in België. Maar let op: de geschonken goederen moeten rechtstreeks in eigendom gehouden worden; de goederen kunnen dus niet in een bedrijf worden ondergebracht worden (in dat geval zou het een roerende schenking zijn met zijn eigen specifieke belastingregime).
  • • Over het algemeen is de schenkbelasting gunstiger dan de erfbelasting.

Techniek 2Via verkoop en schenking van de verkoopsom

Als u uw fiscale woonplaats nog steeds in België heeft, is het een andere optie om het gebouw te verkopen en het kapitaal over te dragen via een roerende schenking.

  • • Om ervoor te zorgen dat de schenking van dit kapitaal niet in het buitenland kan worden belast, zal het nodig zijn om ter plaatse na te gaan welke aanknopingspunten er bestaan voor schenkingen of fondsen die naar België worden gerepatrieerd.
  • • Vanuit Belgisch oogpunt kunt u kiezen voor de volgende opties:

    ○ Ofwel voor een schenking via een Belgische notaris, door tussen 3% en 7% schenkingsrecht te betalen, afhankelijk van het gewest van de woonplaats van de schenker en de familierelatie (waarop vervolgens geen successierechten meer kunnen worden geheven).
  • ○ Ofwel voor een niet geregistreerde bankgift (waarop geen schenkingsrechten moeten worden geheven). Als u binnen 3 jaar overlijdt, moet de begunstigde van de schenking erfbelasting betalen. Na deze periode van 3 jaar zijn er geen successierechten meer verschuldigd.

Let wel op de antiwitwasregels

Lees meer

Pas bij een schenking of bij de repatriëering van fondsen wel op voor het naleven van de antiwitwasregels. In geval van overdracht van geld uit het buitenland kan de financiële instelling die de bedragen in België ontvangt (net als eventuele adviseurs, zoals uw advocaat of notaris) u wettelijk gezien vragen stellen over de oorsprong van het kapitaal dat destijds werd gebruikt om het buitenlandse onroerend goed te verwerven. Op die manier krijgen zowel de financiële instelling als de verschillende betrokken partijen voldoende zekerheid over de legitieme herkomst van het kapitaal, en kunnen fiscale of strafrechtelijke problemen vermeden worden.

“
Wat als u uw fiscale woonplaats niet in België heeft?

3 gouden tipsvoor een succesvolle successieplanning

1

U tackelt best eerst de vraag welk burgerlijk recht het best van toepassing is om uw erfopvolging te regelen. Het is noodzakelijk om hierin consistentie te creëren zodat de handelingen tijdens uw leven en bij uw overlijden zoveel mogelijk onder hetzelfde burgerlijk recht vallen.

2

Het plannen van uw nalatenschap tijdens uw leven heeft 2 voordelen: het regelt niet alleen het burgerrechtelijke lot van uw vermogen (en verlaagt zo de kans op familieruzies), maar kan ook aanzienlijk de totale wereldwijde belastingdruk verminderen. U moet altijd in gedachten houden dat u eerst het burgerrechtelijk vraagstuk dient te beantwoorden alvorens u de fiscale aspecten bekijkt en zoekt naar de minst belaste weg, zonder dat dit fraude of misbruik kan veroorzaken.

3

Informeer u grondig over de buitenlandse elementen die specifiek zijn voor uw situatie en ken de juridische gevolgen om internationale fiscale fricties te verminderen of zelfs te vermijden. Een goed geïnformeerde belastingbetaler is er twee waard!

Meer weten?

Hebt u vragen of wilt u een weloverwogen successieplan opstellen, neem dan contact op met uw adviseur, notaris en/of de afdeling ‘Estate Planning - Private Banking’ van Deutsche Bank.

Dit artikel is geschreven in juni 2020 en vormt geen fiscaal of juridisch advies. De fiscale behandeling is afhankelijk van de individuele situatie van de cliënt en kan in de toekomst veranderen.